17 lutego 2009

W zakrystii Achardus Puttkamer, który kantorem jest i dobrym uczonym starym szlachcicem, a także magister Piotr Vanselanus, pastor i prepozyt, oraz Jonasz Staudius, diakon, kilka starych szat kościelnych mi pokazali, pastorał z kości słoniowej i kapelusz biskupi, który biskup podczas mianowania nakłada ( i który ja też natychmiast nałożyłem ), ponadto w dużej starej skrzynce głowę i kości świętej Korduli, z Kolonii nad Renem ponoć przywiezione, takoż i kilka małych pojemników z innymi relikwiami. ( relacja z pobytu w Kamieniu kolekcjonera sztuki z Augsburga Filipa Heinhofera w 1617 roku )

Nad wschodnim krużgankiem wirydarza katedralnego znajdują się cztery pomieszczenia tzw. Skarbca katedralnego. W średniowieczu gromadziły one archiwum kapituły tzw. Domo Capitulari i było miejscem w którym przepisywano księgi, tzw. skryptorium.

Nie ulega dyskusji, że w średniowieczu w katedrze zgromadzono wielkie bogactwa. Pierwszy spis zawartości skarbów umieszczanych na terenie katedry został przeprowadzony już pod koniec średniowiecza w 1499 roku. Wśród nich znajdowało się min. 31 srebrnych i złoconych krucyfiksów ! Kolejna inwentaryzacja została wykonana w 1535 roku- już w okresie reformacji. W skarbcu wymieniony został min. ciekawy przedmiot, a mianowicie pejcz, którym Jezus wypędzał przekupniów ze świątyni. Ostatni spis dokonano w 1792 roku – niestety zabytki gromadzone od wieków zostały mocno przetrzebione. Główną przyczyną zubożenia skarbca było wywiezione wielu kosztowności przez książąt pomorskich do własnych rezydencji ( książęta pomorscy po wprowadzenia reformacji byli tytularnymi biskupami kamieńskimi ). Druga przyczyna, to rabunek dóbr kultury przez wojska szwedzkie i brandenburskie podczas wojny 30- letniej ( 1618 – 1648 ). W tamtym czasie większość przedmiotów przechowywanych było w kapitularzu ( obecnie tymczasowa siedziba Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej ) jak również w kaplicy biskupiej ( pomieszczenie zakrystii ).

Na pewno w drugiej połowie XIX wieku pozostałe skarby zostały przeniesione do pomieszczeń służących niegdyś do przechowywania archiwów kapituły ( kapituła została zlikwidowana 30 października 1810 roku ). Cennych informacji na temat zbiorów w tamtym okresie dostarcza nam praca Rudolfa Spuhrmanna z 1898 roku pt. Der Camminer Dom – podając nam informacje nie tylko o zabytkach ale również o ich rozmieszczeniu w poszczególnych salach Skarbca katedralnego np. Sphurmman pisze Neben der Eingangstür ist die Vitrine aufgestellt mit den vorhandenen Resten des Bischofsornates und den Reliquien. W 1933 roku Walter Borchers wydaje bardzo interesujący katalog poświęcony zbiorom pt. Der Camminer Domschatz, umieszczając w pracy oprócz dokładnych opisów najcenniejszych zabytków również ich fotografie.

W 1938 roku najcenniejsze zabytki ze skarbca trafiają na wystawę w Pommersche Landesmuseum Stettin ( zorganizowaną w dniach od 1 stycznia do 31 maja ) pt. Kammin – Ausstelung. Zabytki powróciły do Kamienia, niestety nie na długo, ponieważ już 8 maja 1942 roku zostały one ewakuowane z katedry do wydawać by się mogło bezpieczniejszego miejsca. Jak wiadomo jednak najcenniejsze zaginęły pod koniec II wojny światowej( dokładniejszy opis w kolejnym odcinku ).

Dopiero w 1968 roku ponownie otwarto w Skarbcu katedralnym nową wystawę zaaranżowaną przez księdza infułat Roman Kostynowicz i historyka sztuki Gwidona Chmarzyńskiego. W tamtym czasie nie powstała jednak żadna poważna publikacja odnosząca się do zbiorów katedralnych. Dopiero w 2004 roku dr Janina Kochanowska wydała niewielki katalog pt. Skarby Katedry w Kamieniu Pomorskim.